Rosnące w ostatnich latach zapotrzebowanie społeczeństwa na komfort i wygodę, przyczyniło się do wzrostu zainteresowania automatyką do bram. Innym czynnikiem mającym równie duży wpływ na wzrost popularności tego typu instalacji, jest znaczny spadek cen napędów do bram i innych urządzeń, pozwalających na tworzenie systemów automatyki do bram. Podstawowym zadaniem wszystkich systemów automatyki do bram jest zapewnienie użytkownikowi możliwości łatwego otwierania/ zamykania równego rodzaju bram wjazdowych, bez konieczności wychodzenia z samochodu/ domu. Napędy instaluje się niemal do wszystkich rodzajów bram garażowych (uchylnych, segmentowych i rolowanych), jak i wjazdowych (przesuwnych i skrzydłowych). Z tego też względu dostępna na polskim rynku automatyka do bram dzieli się na: automatykę do bram skrzydłowych, automatykę do bram przesuwnych oraz automatykę do bram garażowych. W niniejszym artykule skupie się jedynie na automatyce do bram wjazdowych.
Automatyka do bram przesuwnych
Instalacje automatyki do bram przesuwnych składają się z trzech podstawowych elementów, mianowicie z silnika, przekładni ślimakowej oraz modułu sterującego. Automatyka do bram przesuwnych przeważnie jest tworzona w oparciu silniki zasilane napięciem zmiennym 230V, choć czasami zdarzają się też instalacje budowane na bazie silników z zasilaniem napięciem stałym 24V. W większości przypadków silniki zasilane niskim napięciem charakteryzują się większą intensywnością pracy od silników tradycyjnych (zasilanie 230V). Oczywiście nie jest to regułą, ponieważ w handlu dostępne są również silniki zasilane napięciem zmiennym, które zostały odpowiednio dostosowano do pracy intensywnej.
Wykorzystywane we współczesnych systemach automatyki do bram przesuwnych przekładnie ślimakowe należą do grupy urządzeń samoblokujących, co oznacza, że bez odblokowania silnika, nie pozwalają na ręczne przesunięcie bramy. Niektóre z dostępnych w handlu siłowników do bram przesuwnych (np. firmy FAAC) posiadają przekładnie pracujące w kąpieli olejowej. Jest to bardzo dobre rozwiązanie, jednak ze względu na większe koszty zakupu oraz utrzymania tego typu siłowników (np. konieczność okresowego uzupełniania ilości oleju, wymiana simmeringów – gumowych pierścieni usztywnionych metalową wkładką, stosowanych do uszczelniania elementów obrotowych pracujących w smarze, oleju, paliwie lub wodzie) nie należy do powszechnie stosowanych.
Kolejnym nieodłącznym elementem automatyki do bram przesuwnych jest moduł sterujący, który składa się z nadajnika (pilota) i odbiornika radiowego. Do podstawowych zadań modułu sterującego należy zdalne otwieranie i zamykanie bram przesuwnych. Ponadto, sterowanie automatyki bram przesuwnych bardzo często oferuje wiele funkcje dodatkowych, które zwiększają wygodę użytkowania tego typu instalacji. Poniżej opis sześciu najczęściej stosowanych funkcji dodatkowych sterowania automatyki do bram przesuwnych:
Funkcja furtki – opcja pozwalająca na częściowe otwarcie bramy na wcześniej ustaloną szerokość, zapewniającą przejście dla pieszych. Przeważnie jest to szerokość w granicach 1,2 – 1,5m. Po wciśnięciu odpowiedniego przycisku na pilocie radiowym lub panelu sterującym bramą (umieszczony w budynku), następuje częściowe otwarcie i samodzielne zatrzymanie bramy na ustalonej szerokości, a następnie jeśli dana instalacja pracuje w trybie automatycznym brama się zamyka (po upływie określonego czasu).
Podłączenie urządzeń bezpieczeństwa – jeden z elementów zapewniających bezpieczne użytkowanie bramy. Dostępne w handlu urządzenia bezpieczeństwa działają na zasadzie fotokomórki lub listwy krawędziowej. Listwy krawędziowe (listwa gumowa z wbudowanym czujnikiem ciśnienia) są rozwiązaniem znacznie droższym od fotokomórek, jednak zapewniają wyższy poziom bezpieczeństwa, ponieważ nie tylko amortyzują uderzenie bramy w przeszkodę, ale także po wykryciu przez czujnik wzrostu ciśnienia w listwie przesyłają sygnał zatrzymania bramy i odwrócenia kierunku ruchu.
Wejścia ‘Otwórz', 'Zamknij', 'Praca krokowa' – pozwalają na sterowanie ruchem bramy zarówno z przycisków umieszczonych w budynku, jak i pilota radiowego, czytnika kart magnetycznych, stacyjki kluczykowej, klawiatury kodowej oraz innych tego typu urządzeń. Tryb pracy krokowej może oznaczać sygnału: otwórz-stop-zamknij-stop lub otwórz-zamknij-otwórz-zamknij.
Automatyczne zamykanie – funkcja zwiększająca komfort użytkowania bram z systemami automatyki. Automatyczne zamknięcie bramy najczęściej następuje po upływie czasu z przedziału od 0 do 180 sekund (w niektórych przypadkach istnieje możliwość ustalenia dłuższego czasu po jakim następuje zamknięcie). Istotną cechą funkcji automatycznego zamykania jest to, że ruch zamykania nie rozpocznie się jeżeli jakaś przeszkoda stoi pomiędzy fotokomórkami (odliczanie zostaje wyzerowane i rozpoczyna się od nowa po każdym przerwaniu linii fotokomórek), co tym samym zapewnia bezpieczne użytkowanie bramy (brama nie zgniecie przejeżdżającego przez nią samochodu, ani nie potrąci przechodzącego pieszego).
Zliczanie ilości cykli – funkcja ułatwiająca określanie terminów przeglądów okresowych i konserwacji (np. co 10 000 cykli lampa ostrzegawcza odpowiednim miganiem informuje nas o konieczności wykonania przeglądu). Funkcja zliczania ilości cykli bardzo rzadko jest używana.
Funkcja master-slave – opcja służąca do ustawiania dwóch siłowników pracujących jednocześnie dla dwóch bram przesuwnych. Główny automat (master) wysyła sygnały 'start' – 'stop' do drugiego siłownika (slave). Również czas automatycznego zamykania oraz sposób reakcji na sygnały urządzeń bezpieczeństwa, np. fotokomórki, zależą dla dwóch bram od ustawień w siłowniku 'master'. Funkcja master-slave jest powszechnie stosowana w większych systemach automatyki do bram przesuwnych, ponieważ bez jej obecności podłączenie dwóch siłowników pracujących równolegle jest utrudnione (czasami nawet niemożliwe) i cechuje się dużą zawodnością.
Automaty do bram skrzydłowych
Automatyka do